Een bizar assessment

Maandagavond 16 maart 2020, 19.20 uur. Een land in crisis. Premier Rutte heeft zojuist zijn historische toespraak gehouden. Aan de tafel bij Matthijs zitten een schrijver, een econome, een opiniemaker en een bestuurder. Een divers gezelschap, waarbij ieder de situatie vanuit zijn of haar eigen perspectief bekijkt. Over een ding zijn zij het echter eens: het optreden van de premier verdient alle lof. Ook in het land zijn de geluiden overwegend positief. Peilingen wijzen uit dat het vertrouwen in Rutte en zijn aanpak enorm is gestegen. En dat is best bijzonder, aangezien woorden als ‘laconiek’ en ‘draaien’ toch niet zelden in één adem met de premier genoemd worden.

Maar wat zorgde er precies voor deze eensgezindheid? Wanneer we de reacties op de toespraak van Rutte naast elkaar leggen, worden de volgende aspecten vaak genoemd:

• Hij komt evenwichtig en kalm over
• Hij geeft op een transparante manier uitleg bij de overwegingen die er worden gemaakt
• Hij schetst een reëel beeld van de werkelijkheid en maakt zaken niet mooier dan ze zijn
• Hij zegt zijn beslissingen te baseren op feiten en het advies van experts
• Hij toont zijn betrokkenheid bij kwetsbare groepen
• Hij spreekt expliciet zijn waardering uit
• Hij roept op tot saamhorigheid
• Hij benadrukt het belang van ieders inzet om het gezamenlijke doel (overleven!) te bereiken

Feiten en fabels

Het optreden van de premier laat zich omschrijven als ‘hard op de inhoud, zacht op de relatie’. Hij had geen leuke boodschap, maar wist dit wel op zo’n manier te brengen dat deze door een groot deel van de bevolking geaccepteerd werd. Overigens betekent dit niet per definitie dat iedereen het ook inhoudelijk eens hoeft te zijn met de keuzes die hij maakt.

Wat zegt dat over wat wij als mens van een leider willen zien in tijden van onzekerheid? In elk geval geen leiders die alleen aan zichzelf denken, vanuit emotie handelen of informatie achterhouden. ‘Wanneer willen we dat wel?’ zou je je misschien afvragen. Goede vraag. Nooit, zou je zeggen. In de wereld om ons heen zien we nu echter ook leiders die juist veel meer via de emotie communiceren en creatiever met de feiten omgaan, wat onrust en paniek in de hand werkt. En dat is als overlevingsstrategie doorgaans weinig effectief gebleken. Toch hebben ook deze leiders eens het vertrouwen gekregen.

Richting en vertrouwen

Bij de aanstelling van een leider wordt niet altijd even grondig onderzocht hoe deze zich zal ontpoppen als hij of zij geconfronteerd wordt met onverwachte, unieke omstandigheden waarbij de druk hoog en het belangenveld complex is. Terwijl dat de ultieme omstandigheden zijn waaronder iemands ware aard en voorkeursstijl naar boven komen. En juist dan hebben mensen iemand nodig die richting en vertrouwen geeft. Iemand die op een heldere manier communiceert over de werkelijkheid. Iemand die boven de verschillende belangen staat en mensen met elkaar kan verbinden. Als dit een bizar assessment zou zijn heeft Rutte elk geval in woorden laten zien dat hij dat kan. Of zijn daden inderdaad zullen bijdragen aan het bereiken van het hogere doel, dat zal de tijd ons leren. Laten we deze bijzondere en uitdagende periode in elk geval ook aangrijpen om na te denken over wat we van onze leiders verwachten in een wereld waarin alles continu verandert en elke dag zijn eigen unieke uitdaging kent.